Propriocepcja to jeden z naszych ośmiu zmysłów, dość tajemniczy i mało znany. Warto jednak poznać go bliżej, ponieważ stymulacja propriocepcji, zwanej też czuciem głębokim, ma wiele korzyści dla naszego organizmu. Jeden z najmniej znanych układów zmysłowych nie tylko posiada niesamowitą moc regulacji pracy układu nerwowego, ale wpływa na wiele funkcji i umiejętności potrzebnych nam do codziennego funkcjonowania!
Zabawy i aktywności proprioceptywne są bardzo potrzebne wszystkim dzieciom w prawidłowym rozwoju, dlatego warto uwzględniać je w naszym codziennym harmonogramie zajęć. To pozwoli na odpowiednie, regularne, rozładowanie napięcia i relaks zarówno fizyczny, jak i psychiczny. Oczywiście, gdy mleko się już rozleje, a emocje sięgają zenitu, wówczas również rekomenduję sięgniecie po sprawdzone zabawy proprioceptywne, które regulują, wyciszają i pomagają odciąć się od bodźców zewnętrznych- więc jest to sprawdzony zestaw awaryjny, o którym warto pamiętać. 😉
Być może dla niektórych będzie zaskoczeniem, że propricepcja to nie tylko zabawy siłowe, masaże czy masy sensoryczne. To szeroki wachlarz czynności, także bardzo prostych, codziennych, które często wykonujemy bez świadomości ich dodatkowych korzyści, jak zwykła aktywność fizyczna, proste prace domowe czy zabawy podwórkowe. 🙂 To aktywności z zakresu motoryki dużej, ale też motoryki małej czy nawet strefy orofacjalnej, czyli stymulującej mięśnie twarzy i jamy ustnej. To również zabawy bliskościowe/ relacyjne – w bliskim kontakcie i zacieśniające więź opiekun-dziecko. To propozycje zarówno dla starszaków, ale także już dla niemowlaków.
Poniżej 10 przykładowych prostych i szybkich aktywności, po które możecie sięgnąć w każdym momencie.
Zabawa dla niemowlaka – masaż piłeczką z wypustkami
Jeśli pierwsze doświadczenia ze zwykłą piłką mamy już za sobą, warto sięgnąć po piłeczkę z wypustkami i zaproponować maluchowi zabawę połączoną z masażem. Przetaczamy kolczastą piłeczkę po rękach, nogach, plecach czy brzuszku. Przy okazji warto nazywać masowane w danym momencie części ciała. Oczywiście należy bacznie obserwować reakcje dziecka. Wszystko wykonywać z uważnością i odpowiednim dostosowaniem siły.
Wskazówka! –> Najlepiej rozpocząć od masowania przez ubranie i ewentualnie później przejść do dotykania wypustkami bezpośrednio do skóry dziecka.
Tę samą zabawę możemy przeprowadzić ze starszakiem dodając element zgadywania. Dziecko zamyka oczy, następnie mówi lub pokazuje gdzie czuje dotyk piłeczki.
Zabawa bliskościowa – Uwolnij się z objęć
Zabawa w bliskim kontakcie i relacji z opiekunem. Dziecko siada na naszych kolanach lub przed nami na podłodze. Obejmujemy ciasno dziecko w mocnym uścisku. Możemy do tego dołożyć delikatny ruch bujania. I tak naprawdę możemy na tym poprzestać aż do momentu całkowitego rozluźnienia dziecka. Natomiast dla chętnych jest jeszcze druga część tej aktywności, gdzie zadaniem naszej latorośli jest oswobodzenie się z naszego mocnego uścisku. Mamy wtedy dwa w jednym, bierną zabawę proprioceptywną oraz aktywną pracę mięśni podczas uwalniania się z objęć rodzica.
Zabawa bliskościowa – Kanapka z poduszek
Wszelkie aktywności z poduszkami w roli głównej typu bitwa na poduchy to bardzo lubiane zabawy, przy okazji mocno stymulujące czucie głębokie. Jedną z nieco spokojniejszych propozycji jest zabawa w kanapkę. Potrzebujemy do niej dwie większe poduszki oraz chętne dziecko. 😉 Kładziemy dziecko (czyli wypełnienie kanapki) pomiędzy dwie poduszki, czyli nasze kromki chleba. Oczywiście dbamy o kwestie bezpieczeństwa i nie zasłaniamy dziecku głowy. Następnie udajemy, że przyprawiamy, kroimy, dociskamy kanapkę i zjadamy. Warto również zachęcić dziecko by spróbowało samo uwolnić się z kanapkowego uścisku poduszek.
Motoryka duże – Pchanie / przepychanie
Aktywność wymagająca sporego wysiłku i mocno aktywizująca różne grupy mięśni to pchanie czy przepychanie ciężkich przedmiotów. Warto zachęcać dzieci do pchania różnych obiektów, czy przemiotów np. mocno dociążonego wózka – zarówno takiego do zabawy, jak i załadowanego produktami wózka w sklepie. Można też przesuwać obciążony karton/pudło/ kosz czy baniak z wodą. Jedną z propozycji prostej zabawy jest też pchanie…. ściany. 😉 Opowiadamy dziecku, że jest to wielka góra, którą musi przepchnąć. Najpierw pchamy ją rękami, później plecami oraz leżąc na ziemi stopami. Jeśli nie mamy pod ręką ściany możemy bawić się w przepychanie drugiej osoby np. ustawić się plecami do siebie lub położyć się na ziemi naprzeciwko siebie, przyłożyć do siebie stopy (nogi są ugięte) i próbować wyprostować swoje nogi, przepychając nogi drugiej osoby.
Motoryka duża – Przeciskanie
Kolejna propozycja intensywnie pobudzająca prioprioreceptory całego ciała. Wystarczy pozwolić dzieciom na zabawy w przechodzenie przez ciasne otwory. Można wykorzystać do tego oczywiście dodatkowe sprzęty np. specjalną pufę z otworem czy specjalnie ułożone poduszki. Ale można też zaproponować dziecku wyzwanie by przecisnęło się przez wąsko rozstawione nogi rodzica lub stworzyć koło z rąk i zachęcić by wskoczyły do króliczej nory. 😉 Taką zabawę można zaproponować w każdych warunkach, zarówno w domu, jak i w plenerze.
Motoryka duża – Zeskakiwanie na poduchy
Często dzieci same najlepiej wiedzą, co jest im w danym momencie najbardziej potrzebne. Stąd wygłupy, przewalanki i różne dzikie harce. Dla dorosłych czasem wygląda to na tzw. zwykłą głupawkę, ale takie aktywności mają swój ukryty atut. Skakanie, zeskakiwanie z wysokości czy upadanie na duże poduchy, materace czy worki sako to świetna i korzystna dla układu nerwowego zabawa. Dlatego powinniśmy pozwalać na nią dzieciom, oczywiście przy zachowaniu ostrożności i odpowiednim przygotowaniu przestrzeni. Dziecko dostarcza sobie przy tych aktywnościach mocną stymulację proprioceptywną oraz przedsionkową, które pomagają rozładować nagromadzone napięcie.
Ważne! Zeskakiwanie/upadanie na miękkie podłoże to nie to samo, co samo podskakiwanie czy skakanie na trampolinie, batucie lub dmuchańcach, które z kolei mogą działać pobudzająco.
Motoryka mała – Wciskanie
Prosta aktywność z zakresu motoryki małej, po którą możemy sięgnąć w stresujących sytuacjach. Do najlepiej znanych sprawdzonych należy zabawa w strzelanie folią bąbelkową, która wręcz uzależnia. 😉 Możemy naciskać folię palcami, możemy też oczywiście iść na całość i chodzić lub skakać po folii rozłożonej na podłodze. Innym szybkim rozwiązaniem do ręki są bardzo popularne ostatnio bąbelkowe zabawki Pop it.
Motoryka mała – Zabawa klockami
Budowanie, składanie, wciskanie, rozłączanie klocków to cały wachlarz działań, które wymagają od dziecka użycia siły. Dlatego oprócz rozwijania kompetencji matematycznych, przestrzennych, logicznego myślenia mamy tu dodatkowo intensywną stymulację czucia głębokiego. Świetnie sprawdzą się tu różne rodzaje: i Duplo/Lego, klocki magnetyczne, klocki konstrukcyjne, klocki na klik, klocki na rzepy. Oprócz klasycznego zastosowania, można je również wykorzystać np. przy zabawie masami, czy do stemplowania farbą, co również wymaga nacisku.
Strefa orofacjalna – Chrupanie
Kolejnym bardzo ważnym obszarem, którym należy zaopiekować się pod kątem proprioceptywnym jest strefa ustno-twarzowa. Są dzieci, które przez swoje trudności związane ze słabym czuciem w tej części ciała, mają problemy z mową, jedzeniem czy piciem. Jedną z przykładowych aktywności wyciszających jest podawanie dziecku chrupiących potraw i przekąsek. Należą do nich: surowe owoce i warzywa ( jabłko, marchewka), orzechy, krakersy czy popcorn. Wymagają one intensywnej pracy żuchwą i gryzienia.
Strefa orofacjalna – Zasysanie
Kolejna czynność wymagająca aktywizacji wielu mięśni jamy ustnej, co przekłada się na jej mocne dostymulowanie. Dobrze sprawdzi się do tego mus, który dziecko będzie wciągać z tubki lub przez słomkę. Można także zasysać przy pomocy zwykłej słomki różne przedmioty: karteczki czy popcorn – tak by udało się je przenieść np. z jednej miseczki do drugiej.
To oczywiście tylko mała próbka aktywności stymulujących czucie głębokie. Więcej pomysłów, porad, zabawy i techniki stymulujące propriocepcję znajdziecie w najnowszym ebooku PROPRIOCEPCJA.
